“İsrail Ordusunun Senzura İdarəsi” sionist rejimdə rəsmi və tanınmış bir qurum olaraq 12 günlük müharibə zamanı hekayə yaradıcılığının əsas yükünü öz üzərinə götürüb.
İran və sionist rejim arasında baş verən 12 günlük müharibədə dünya mediası faktların yalnız kiçik bir hissəsinə çıxış əldə etdi. İsrail ordusunun itkiləri, hərbi məğlubiyyətləri və hətta maddi-texniki problemləri ilə bağlı çoxlu xəbərlərin dərcinə heç vaxt icazə verilməyib.
Bu xəbərin sükutunun arxasında İsrail Hərbi Senzura İdarəsi adlı güclü bir qurum dayanır; sionist rejimin Hərbi Kəşfiyyat Qərargahının (AMAN) birbaşa nəzarəti altında fəaliyyət göstərən və dərc edilməzdən əvvəl təhlükəsizliklə bağlı bütün xəbərlərin süzgəcdən keçirilməsinə və silinməsinə cavabdeh olan bir qurum.
İsrailin senzura ofisi haqqında nə bilirik?
İsrailin hərbi media senzura sistemi Britaniyanın Fələstin Mandatının mirasıdır. “Hərbi senzura” kimi tanınan “Mətbuat və Media Senzurası” bölməsi 1948-ci ildə işğal rejiminin qurulmasından dərhal sonra yaradılmış və əsas prinsiplərini və əsaslarını 1945-ci ildə İngilislər tərəfindən çıxarılan Müdafiə Fövqəladə Reqlamentindən götürmüşdür. İşğalçı orduda Hərbi Kəşfiyyat İdarəsinin (Aman) nəzarəti altında fəaliyyət göstərir və ona hərbi nazir tərəfindən təyin olunan yüksək rütbəli zabit rəhbərlik edir.
Fövqəladə hal qaydalarına görə, hətta “həssas məlumat” sayıla biləcək hər hansı xəbər dərc edilməzdən əvvəl bu agentlik tərəfindən təsdiqlənməlidir. İbranidilli mətbuatda dərc olunan statistika göstərir ki, təkcə 2024-cü ildə altı mindən çox qismən senzura və 1600-dən çox tam senzura tətbiq edilib. Bu o deməkdir ki, Senzura İdarəsi gündə orta hesabla iyirmi dəfədən çox medianın işinə birbaşa müdaxilə edib.
İsraildə hərbi senzura məxfi məlumatların silinməsi ilə məhdudlaşmır. Qurum “milli təhlükəsizlik” anlayışının geniş tərifini qəbul edib və praktikada hərbi uğursuzluqlar, ordudaxili narazılıqlar, müdafiə sənayesindəki korrupsiya və hətta İsrail rejiminin digər ölkələrlə pərdəarxası əməkdaşlığı ilə bağlı hesabatların dərcinə senzura tətbiq edib.
Foto: İsraildə 2011-2020-ci illərdə senzuraya məruz qalan mətbuat və xəbər hesabatlarının sayına dair statistika. Yaşıl: Qismən senzuraya məruz qalan hesabatlar. Qəhvəyi: Bütünlükdə senzuraya məruz qalan hesabatlar.
İbranicə yayımlanan və müstəqil araşdırma nəşri olan “The Seventh Eye” internet saytı hesabatında yazır: “İsrail hərbi senzurası ölkədə hərbi-təhlükəsizlik diskursunu boğmaq üçün demək olar ki, mütləq gücə malikdir. 2016 və 2021-ci illər arasında 1200-dən çox hesabat senzuralar tərəfindən tamamilə rədd edildi və təxminən 10 000 hesabat da qismən senzuraya məruz qalıb”.
Saytın məlumatına görə, senzura orqanının qərarlarından şikayət etmək mexanizmi var, lakin az sayda jurnalist agentliyin qərarlarından şikayət etməyə hazırdır, çünki “bu, faydasızdır və çox vaxt aparır.”
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, İsrail hərbi senzura idarəsi təkcə mətbuata, xəbərlərə və mediaya nəzarət etmir; daha doğrusu, 2018-ci ildə nəşr olunan +972 İvrit jurnalının hesabatına əsasən, “İsrailin hərbi senzura səlahiyyətləri mediadan kənara çıxır və hökumət arxivlərindəki kitab və sənədləri nəzərdən keçirmək və senzura etmək səlahiyyətini də əhatə edir.”
İsrail Ordusunun Senzura Departamenti hansı məlumatların dərc olunmasına mane olur?
Hərbi əməliyyatlarla bağlı xəbərlərin senzurası: İsrailin bir çox hərbi əməliyyatlarında, xüsusən də Qəzza zolağında və İordan çayının qərb sahilində Senzura İdarəsi xəbərlərin yayılmasına ciddi şəkildə nəzarət edir.
Korrupsiya halları ilə bağlı xəbərlərə senzura: Senzura idarəsinin hərbi və ya təhlükəsizlik orqanlarında korrupsiya halları ilə bağlı xəbərlərin dərcinin qarşısını almağa cəhd edən bir neçə hal olub. Bəzi hallarda, hətta ilkin xəbər dərc edildikdən sonra da senzura idarəsi onun çıxarılmasına göstəriş verib.
İsrailin nüvə fəaliyyətlərinin işıqlandırılması: Bu, İsrail rejiminin ən həssas mövzularından biridir. İsrailin nüvə qeyri-müəyyənlik siyasətinə görə, rejimin nüvə proqramı ilə bağlı hər hansı qeyd ciddi senzuraya məruz qalır. Mövzu ilə bağlı məlumat verməyə cəhd edən jurnalistlər və media orqanları ciddi məhdudiyyətlərlə və hətta təqiblərlə üzləşiblər.
Təhlükəsizlik və fələstinli məhbuslarla bağlı xəbərlərin senzurası: Fələstinli təhlükəsizlik məhbuslarının vəziyyəti, onlara verilən işgəncə və pis rəftar, habelə inzibati həbslərin təfərrüatları (ittihamlar olmadan) haqqında xəbərlərin dərci ciddi şəkildə izlənilir. Bu senzuranın məqsədi ictimai rəyin qızışdırılmasının qarşısını almaq və İsrail-Fələstin münaqişəsi ilə bağlı rəvayətlərə nəzarət etməkdir.
İran hücumları ilə bağlı hərbi senzura
İranın raket hücumları gücləndikcə, İsrail Hərbi Senzura İdarəsinin rəhbəri general Kobi Mandelblit müharibənin altıncı günündə (18 İyun) əhəmiyyətli bir sərəncam verərək bəyan etdi ki, heç kimin və heç bir media orqanının İran raketlərinin vurulduğu saytların şəkillərini dərc etmək hüququ yoxdur.
Məhdudiyyətlər İranın süni intellekt, pilotsuz uçuş aparatları və nüvə tədqiqatları da daxil olmaqla, qabaqcıl hərbi texnologiyaların inkişafı ilə tanınan İsraildəki Veizman Elm İnstitutuna raket hücumundan bir neçə saat sonra gəlib.
İsrail Hərbi Senzura İdarəsinin bəyanatına görə, direktiv işğal olunmuş ərazilərdə məskunlaşan israilli və xarici jurnalistlərə və redaktorlara aşağıdakıları qadağan edir:
Xüsusilə hərbi obyektlərin yaxınlığında raket zərbələrinin çəkilişi və ya yayımlanması
Hədəfə alınan əraziləri əhatə etmək üçün dronlardan və ya geniş bucaqlı kameralardan istifadə
Təhlükəsizlik qurğularının yaxınlığında zədələnmiş ərazilərin ətraflı təsvirinin verilməsi
İsrailin raket buraxılışlarının və ya İranın raketlərin tutulmasının görüntülərinin yayımlanması.
İsrail Hərbi Senzura İdarəsi, həmçinin əmr edib ki, zabitlər raket hücumu yerində olan jurnalistlərdən şəxsiyyət vəsiqələrini istəməli, onları hadisə yerindən çıxarmalı və avadanlıqlarını müsadirə etməlidirlər.
General Kobi Mandelblit
Bu məhdudiyyətlər dərhal həyata keçirilib və səhər saatlarında Hayfa limanında bir neçə fotojurnalist mümkün hücumların görüntülərini çəkmək üçün kameralarını hazırlayarkən həbs edilib.
Həmçinin, İranın Hayfa neft emalı zavoduna raket hücumundan sonra üç xarici jurnalist həbs edilib. Türkiyənin TRT şəbəkəsi, əl-Ghad şəbəkəsi və bəzi beynəlxalq xəbər agentlikləri, o cümlədən Türkiyənin İHA-sı üçün çalışan bu jurnalistlər Crowne Plaza otelinin eyvanından neft emalı zavodunu lentə alırdılar.
Fransanın “Le Monde” qəzeti də yazıb ki, zərbə yerlərindən canlı televiziya yayımı İran İslam Respublikasına hücumların düzgünlüyünü qiymətləndirməyə imkan verdiyi üçün İsrail hakimiyyəti üçün daha ciddi problem yaradır. Bununla belə, İsrail adətən mülki ərazilər hədəfə alındıqda yayıma icazə verir, lakin hərbi bazalar və ya strateji infrastruktur kimi həssas yerləri əhatə edən hallarda dərhal müdaxilə edir və yayımı dayandırır.
Buna görə də İran raketlərinin vurulduğu saytların bütün dərc edilmiş görüntüləri (İsrail rejiminin iddia etdiyi kimi) mülki ərazilərə aiddir və hərbi mərkəzlərin vurulması ilə bağlı heç bir foto və ya video yayımlanmayıb. İsrailin bu hərəkəti həm də İranın yalnız mülki mərkəzləri hədəf alması ilə bağlı təbliğat yalanına çevrilib.
