Netanyahu hökuməti bir aylıq səssizlikdən sonra ilk dəfə olaraq ötən cümə günü İranın Hayfa neft emalı zavoduna hücumunun ziyanını açıqlayıb. Bu açıqlama daxili təzyiqlər və yanacaq böhranı fonunda gəlib.
Fars Xəbər Agentliyinin İqtisadi Qrupu; İranın, işğal olunmuş ərazilərin şimalındakı Hayfa şəhərindəki Bazan neft emalı zavoduna raket hücumu 15 İyun 2025-ci il bazar günü səhər saatlarında baş verib.
Bu dəqiq və ağır hücum bu mühüm neft emalı zavodunun tamamilə dayanmasına səbəb olub və onun obyektlərinə böyük ziyan vurdu. Zərbənin şiddətinə baxmayaraq, İsrail hökuməti bir ay ərzində dəymiş ziyanın miqyasını gizlətməyə çalışıb və hətta İranın Hayfa neft emalı zavodunu iki dəfə hədəfə aldığı son 12 günlük müharibə zamanı neftayırma zavodunun fəaliyyətini davam etdirdiyini iddia edib.
Ancaq indi daxili böhranın güclənməsi ilə Netanyahu hökuməti təxminən bir aylıq senzuradan sonra görüntüləri və zərərin geniş təfərrüatlarını dərc etməyə məcbur olub. Sionist rejimin televiziya kanallarından birinin verdiyi məlumata görə, elektrik enerjisi istehsalı bölməsində, magistral boru kəmərlərində və neft tankerlərində baş verən dəhşətli yanğınlar Bazan neftayırma zavodunu tamamilə istismardan çıxarıb.
Gündəlik təxminən 197 min barel xam neft emal gücünə malik olan neft emalı zavodu İsrailin benzin, dizel, təyyarə yanacağı və məişət qazına olan tələbatının yarıdan çoxunu təmin edirdi. Başqa sözlə, İranın zərbəsi İsrailin enerji təchizatının ürəyinə zərbə vurub.
Hayfa şəhəri üçün ekoloji nəticələr və yanacaq çatışmazlığı
Hücumun ilk günlərində İsrailin ətraf mühit naziri bu hadisənin geniş təsirləri barədə xəbərdarlıq etmişdi, lakin hökumətin gizlətmək və cəmiyyətdə narahatlıq yaratmamaq üçün etdiyi cəhdlər səbəbindən ziyanın miqyası ictimaiyyətə açıqlanmamışdı. İndi məlum olub ki, Hayfa neft emalı zavodunun tamamilə dayanması, rejimin daxili yanacaq təminatının böyük hissəsinin iflic olması deməkdir.
Hayfaya hücumla eyni vaxtda, İsrailin ikinci böyük neft emalı zavodu olan Əşdod zavodu da 15 İyun – 4 İyul tarixləri arasında planlaşdırılmış təmir işləri səbəbindən fəaliyyət göstərmirdi. Bu vəziyyət şərtləri daha da ağırlaşdırıb və İsrail rejimini yanacaq ehtiyacını idxal və məhdud ehtiyatlardan qarşılamağa məcbur edib.
İbrani mənbələrə əsasən, İsraildə yanacaq çatışmazlığı real və geniş şəkildə baş verib. Hal-hazırda Hayfa zavodu bazarın ehtiyaclarının yalnız kiçik bir hissəsini təmin edir, Əşdod zavodu isə texniki problemlər səbəbindən dizeli tam təmin edə bilmir. Bu vəziyyət ölkə üzrə yanacağın paylanmasına (kvotalandırma) gətirib çıxarıb və yanacağın paylanması Enerji Nazirliyinin nəzarəti altında gündəlik olaraq həyata keçirilir ki, bu da bazarın real tələbatından azdır.
Yanacağın qiymətinin artması və kvotalandırılması
Digər tərəfdən, yanacaq bazarında qiymətlərin kəskin artması barədə də məlumat verilib. Daxili istehsalın azalması və idxalın artması ilə birlikdə, benzinin və dizelin qiyməti yüksəlib və bu, Qəzzə müharibəsinin nəticələrinin fonunda İsrail vətəndaşları və sənayesi üzərində iqtisadi təzyiqi artırıb.
Hayfa şirkəti hücumun birbaşa zərərini 150–200 milyon dollar arasında qiymətləndirib və indiyədək təmir işlərinə başlamaq üçün təxminən 48 milyon dollar qabaqcadan alıb. Buna baxmayaraq, Hayfa neft emalı zavodunun tam fəaliyyətə qayıtması oktyabr ayından əvvəl mümkün deyil və təmir-bərpa prosesi aylarla davam edə bilər.
Bu zərərin iqtisadi təsiri çox genişdir; İsrail rejimi əvvəllər yanacaq ehtiyaclarının böyük hissəsini daxili zavodlardan təmin edirdi, indi isə emal olunmuş yanacağın idxalını artırmağa məcburdur ki, bu da valyuta və iqtisadi təzyiqi ciddi artırır.
