Google şirkəti İsrail rejimi ilə “Nimbus layihəsi” adlı 1.2 milyard dollarlıq müqaviləyə görə yerli və xarici tənqidlərə tuş gəlib.
2021-ci ildə Google və Amazon şirkətlərinin əməkdaşlığı ilə imzalanan bu müqavilə İsrail rejiminin müxtəlif qrumlarına, o cümlədən Müdafiə Nazirliyinə bulud və süni intellekt xidmətləri təqdim edir.
Lakin məlumatlar bu texnologiyaların, İsrail rejiminin Qəzzə və işğal olunmuş Fələstin torpaqlarındakı hərbi əməliyyatlarında istifadə olunmasının mümkünlüyünü göstərir. Hansı ki, bu mözvu insan haqlarının pozulması ilə bağlı ciddi narahatlıqlara səbəb olub.
Google-da daxili etirazlar
Intercept nəşrinin hesabatına görə, Google-un əsas süni intellekt inkişaf mərkəzlərindən biri olan DeepMind şöbəsinin təxminən 200 əməkdaşı 2024-cü ilin may ayında Google rəhbərliyinə hərbi müqavilələri ləğv etməyi tələb edən bir məktub göndərib.
Onlar hesab edirlər ki, Google-un süni intellekt texnologiyaları, şirkətin süni intellekt prinsiplərinə zidd olaraq – zərərli istifadələrə və insan hüquqlarının pozulmasına qadağa qoyan prinsiplər – İsrailin hərbi əməliyyatlarında istifadə oluna bilər.
Bu etirazlar Google-un İsrail Müdafiə Nazirliyi ilə birbaşa müqaviləsinin açıqlanmasından və Qəzzədə süni intellektdən izləmə və hədəfləmə üçün istifadə edilməsi barədə xəbərlərdən sonra güclənib.
2024-cü ilin Aprel ayında New York və Kaliforniyada Google əməkdaşları “Apartheid Texnologiyasına Yox” (No Tech for Apartheid) qrupunun dəstəyi ilə etiraz aksiyaları keçirib və bu aksiyalar nəticəsində 50 nəfər işdən çıxarılıb.
Həmçinin Nimbus layihəsinə qarşı petisiya yayandan sonra bir müsəlman işçi İnsan Resursları şöbəsi tərəfindən sorğu-sual edilib və diskriminasiyaya məruz qaldığını iddia edib.
Daha əvvəl isə Google-un digər əməkdaşı Ariel Korn 2022-ci ildə bu layihəyə etiraz etdiyinə görə işdən ayrılmağa məcbur olduğunu bildirmişdi.
İnsan hüquqları ilə bağlı narahatlıqlar
Tənqidçilər, o cümlədən İnsan Haqları Müdafiəsi (Human Rights Watch) və Amnesty International kimi insan hüquqları qrupları, Nimbus layihəsinin işğal olunmuş Fələstin ərazilərində insan hüquqlarının pozulmasına səbəb ola biləcəyinə dair xəbərdarlıq ediblər.
İsrail ordusunun Google-un süni intellekt vasitələrindən, məsələn, Google Photos proqramında üz tanıma funksiyasından istifadə edərək Qəzzədə “hədəf siyahısı” yaratdığına dair hesabatlar yayımlanıb.
Həmçinin Qəzzədə hədəfləmə üçün istifadə edilən “Gospel”, “Lavender” və “Kaja Baba” kimi proqramlar səhvən mülki şəxsləri hədəf kimi müəyyən edib. Bu isə Google-un Qəzzədəki soyqırımda rolunun olduğu barədə narahatlıqlara səbəb olub.
Daxili sənədlər və İsrail rəsmilərinin açıqlamaları göstərir ki, Google-un iddialarının əksinə olaraq, Nimbus layihəsi birbaşa İsrail Müdafiə Nazirliyinə və İsrail Hava-Kosmik Sənayesi və Rafael kimi silah şirkətlərinə xidmət edir.
Bu şirkətlər Qəzzədə istifadə olunan pilotsuz uçuş aparatları və raketlər kimi silahlar istehsal edir və Google ilə Amazon-un bulud xidmətlərindən istifadə etmək məcburiyyətindədirlər.
İsrail Milli Kiber İdarəsinin rəhbəri Gabi Portnoy 2024-cü ilin Fevralında bildirib ki, Nimbus layihəsi İsrailin HƏMAS-la müharibə səylərinə dəstək verib.
