Fars Körfəzi ərəblərinin sionist rejimlə Qəzzədəki müharibəsi zamanı əməkdaşlığı iqtisadi münasibətləri aşan genişmiqyaslı səviyyələrə çatıb ki, bu da fələstinlilərin kürəyinə saplanan bir xəncərdir.
Lojistik dəstək
İqtisadi və hərbi dəstəkdən əlavə, İsrailin Qəzzə müharibəsini davam etdirmək üçün qabiliyyətlərini gücləndirən digər vacib amillər də ortaya çıxıb ki, bunların əhəmiyyəti də digər dəstəklərdən geri qalmır.
Birləşmiş Ştatlar Dəmir Qübbə sisteminə dəstək də daxil olmaqla, on minlərlə raket, istiqamətləndirici sistem, raket və zəruri sursatları İsrailə ötürdü.
Səudiyyə Ərəbistanı, Qətər, Bəhreyn və İordaniya bu silahların İsrailə ötürüldüyü körpülər olub. ABŞ bu silahları Cibutidəki bazasına köçürdükdən sonra bu ölkələr vasitəsilə İsrailə keçirib.
Bu məsələdə Qətər mühüm rol oynayıb və əl-Ədid hərbi bazası vasitəsilə nəqliyyat əməliyyatlarının əsas nöqtəsi olub. Bəzi mənbələr Qətərdən İsrailə ən azı 18 silah yükünün daşındığını sənədləşdiriblər ki, bunlardan bəziləri əl-Ədid bazasından qalxaraq Kiprdə enib və sonra uçuşların izlənməsi qarşısı almaq üçün Kiprdən işğal altındakı ərazilərə daşınıb.
Bu əməkdaşlıq çərçivəsində BƏƏ İsrailə lojistik dəstək əməliyyatları həyata keçirib və bununla bağlı Dubay Hava Limanı Asiya ölkələrində yerləşən İsrail ehtiyatında olan əsgərlərin işğal olunmuş ərazilərə köçürülməsi mərkəzinə çevrilib. İsrailin Dubaydakı Konsulluğu ilə koordinasiya əsasında İsrail Hava Yolları onların işğal olunmuş ərazilərə daşınması məsuliyyətini öz üzərinə götürüb.
BƏƏ, həmçinin İsrail hərbiçiləri üçün istirahət mərkəzinə çevrilib və Qəzzədə döyüş meydanlarına qayıtmazdan əvvəl onların asudə vaxtlarını keçirmələri üçün xüsusi proqramlar planlaşdırıb.
Bu dəstəyə Dubayda yaşayan yəhudilərdən İsrailin Dubaydakı konsulluqları və səfirlikləri vasitəsilə İsrail ordusuna dəstək paketləri və maliyyə ianələri daxil idi.
Enerji sahəsində əməkdaşlıq yolu ilə münasibətlərin normallaşdırılması
Trampın 2025-ci ilin aprelində Səudiyyə Ərəbistanının Amerika layihələrinə 1 trilyon dollarlıq sərmayə qoymasını müzakirə etmək üçün Səudiyyə Ərəbistanına planlaşdırılan səfəri ilə eyni vaxtda İsrailin energetika naziri Eli Koen Vaşinqtondan Aşkelon limanından Eylat limanına qədər Səudiyyə Ərəbistanına qədər uzanacaq neft kəmərinin tikintisi planlarını açıqlayıb.
Bu neft kəməri Hindistan–Yaxın Şərq–Avropa İqtisadi Dəhlizi layihəsinin bir hissəsidir. Layihənin əsas məqsədi Hindistan limanlarını Səudiyyə Ərəbistanı, BƏƏ, İordaniya və İsrail vasitəsilə Avropa İttifaqına birləşdirməkdir.
Bu layihə iki əsas dəhlizdən ibarətdir: Şərq dəhlizi – Hindistanı Fars körfəzinə birləşdirir; Şimal dəhlizi isə Fars körfəzindən İordaniya və İsrail üzərindən Avropaya uzanır.
Layihə çərçivəsində irəli sürülən təkliflərdən biri də Səudiyyə Ərəbistanından Eylata qədər 700 kilometr uzunluğunda neft kəmərinin tikintisidir. Bu kəmərlə neft Eylat–Aşkelon kəməri vasitəsilə Aralıq dənizinə çatdırılacaq və buradan Avropaya nəql olunacaq.
Bu regional layihə enerji xəritəsini dəyişmək və yeni ittifaqlar yaratmaq məqsədilə irəli sürülüb. Layihə çərçivəsində Bəhreyn kralının oğlu və “Bapco Energy” şirkətinin rəhbəri enerji sektorunda mühüm bir müqaviləni açıqlayıb. Həmin razılaşmaya əsasən, Bəhreyn və Səudiyyə Ərəbistanı arasında yerləşən enerji nəqli kəmərinin müəyyən bir hissəsinin səhmləri ABŞ-ın “BlackRock” şirkətinin idarə etdiyi investisiya fonduna satılacaq.
Yeni koalisiyaların formalaşdırılması yolu ilə enerji xəritəsini yenidən formalaşdırmaq üçün bu regional plan çərçivəsində Bəhreyn kralının oğlu və BAPCO Energy-nin sədri Bəhreyn və Səudiyyə Ərəbistanı arasında enerji nəqli boru kəmərinin paylarının bir hissəsinin Amerikanın BlackRock şirkəti tərəfindən idarə olunan investisiya fonduna satıldığını elan edərək, enerji sektorunda böyük sövdələşmə imzalayıb.
Bu müqaviləyə sionist rejimlə normallaşmanın artması tendensiyası ilə yanaşı baxmaq olmaz, çünki BlackRock İordan çayının qərb sahilində qəsəbə tikintisini maliyyələşdirməkdə və sionist rejimin Qəzzə zolağına təcavüzündə iştirak etməkdə ittiham olunan ölkələr sırasındadır.
Kəşfiyyat əməkdaşlığı
İsrail ilə bir neçə ərəb ölkəsi arasında təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığın dərinliyi üzə çıxan bir hadisə zamanı, ABŞ-ın veb saytlarından biri 2024-cü ilin iyun ayında Bəhreyndə keçirilmiş gizli bir görüş barədə məlumat yayıb. Bu görüş İsrail Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi Herzi Halevi ilə Bəhreyn, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Səudiyyə Ərəbistanı, İordaniya və Misirin yüksək rütbəli hərbi komandirləri arasında, ABŞ-ın Mərkəzi Komandanlığının (CENTCOM) nəzarəti altında baş tutub.
Görüşün əsas məqsədi Qəzzədən müqavimət cəbhəsinin həyata keçirdiyi dəstək əməliyyatlarına qarşı birgə fəaliyyət və koordinasiyanı təmin etmək olub.
Bu əməkdaşlıq çərçivəsində Bəhreynin rolu digər ərəb ölkələri ilə müqayisədə daha açıq və ön planda olub.
Bu kontekstdə, Bəhreyn kralının oğlu Nasir bin Həmd bildirib ki, ölkəsi ABŞ-ın Manama şəhərində yerləşən Beşinci Donanması ilə koordinasiyalı şəkildə kəşfiyyat və müşahidə əməliyyatlarında iştirak etməklə öz üzərinə düşən vəzifəni yerinə yetirməlidir.
Belə görüşlərin keçirilməsi və bu cür əməkdaşlıqların formalaşması İsrail rejiminin strateji əhəmiyyətə malik bölgələrdən biri olan Bəhreyndəki mövqeyini və nüfuzunu gücləndirir. Bu isə sionist rejimin Fars körfəzi kimi həssas bir bölgədə ilk daimi dəniz mövcudluğunu təmin etməyə zəmin yaradır.
Gizli hərbi görüşlərin və texnologiya sahəsində əməkdaşlıqların sürətlənməsinin üst-üstə düşməsi İsraillə Fars körfəzi ərəb ölkələri, xüsusilə də Bəhreyn arasında təhlükəsizlik əlaqələrinin həcmini və dərinliyini aydın şəkildə göstərir.
Bir tərəfdə Manamada yüksək rütbəli hərbi komandirlər İsrailin “Müqavimət oxu”ndan gələn hücumlara qarşı müdafiə tədbirlərini koordinasiya etmək üçün toplaşdıqları halda, digər tərəfdə İsrail şirkətləri kiber təhlükəsizlik və hava hücumundan müdafiə vasitələri ilə Fars körfəzinin infrastrukturuna nüfuz edirlər.
Bəhreyn İsrail texnologiyasına – dronlara qarşı müdafiə sistemlərindən tutmuş “Hermes” pilotsuz uçuş aparatlarına və İsrailin peyk texnologiyalarına qədər – həmçinin Bəhreynin “Hilal Technology” şirkəti ilə onun İsrail üzrə tərəfdaşı olan “CyberArk” arasında baş tutan kibertəhlükəsizlik əməkdaşlığına güclü şəkildə arxalanır.
Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində isə Əbu-Dabi ilə Təl-Əviv arasındakı əməkdaşlıq daha dərin mərhələyə keçir. MOSSAD-ın sabiq rəhbəri tərəfindən qurulmuş “XM Cyber” şirkəti, BƏƏ-nin enerji infrastrukturlarının təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə yerli şirkətlərlə müqavilələr bağlayır.
XM Cyber şirkəti İsrail rejiminin hərbi-sənaye nəhəngi olan “Rafael” şirkəti ilə birlikdə, bu rejimin aparıcı təhlükəsizlik şirkətlərindən ibarət konsorsiumun bir hissəsi kimi fəaliyyət göstərir. Bu əməkdaşlıq Fars körfəzi bazarlarına – xüsusilə də kibertəhlükəsizlik və enerji kimi həssas sahələr vasitəsilə – nüfuz etmək məqsədi daşıyır.
Eyni zamanda, “Orpak Systems” kimi şirkətlər neft sektorunda gizli rol oynayır və öz texnologiyaları ilə ərəb bazarlarına daxil olur, lakin İsrail mənsubiyyətlərini gizli saxlayırlar.
Səsləndirilən şüarların əksinə olaraq, reallıqlar tamamilə fərqlidir. İqtisadiyyatdan tutmuş təhlükəsizliyə, enerjidən texnologiyaya qədər bir-biri ilə sıx bağlı maraqlar şəbəkəsi, Fars körfəzi ərəb ölkələrinin İsraillə geniş əməkdaşlığına səbəb olur. Bu isə, İsrailin fələstinlilərə qarşı təcavüzkar siyasətini və bölgədəki işğalçılığını davam etdirmək üçün daha da güclənməsinə imkan yaradır.
